Β΄ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΣΧΕΔΙΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΝΟΜΩΝ
Επί του άρθρου πρώτου, υποπαράγραφος ΣΤ.1 περ. 1, 3, 6 και 13
Με τις προτεινόμενες διατάξεις τροποποιείται το υφιστάμενο νομικό πλαί-
σιο λειτουργίας των φαρμακείων.
Έτσι, κατά την περ. 1, «Το επάγγελμα του αδειούχου φαρμακοποιού και η λήψη άδειας ίδρυσης και λειτουργίας φαρμακείου από αδειούχο φαρμακοποιό, (…) δεν υπόκεινται σε κανένα περιορισμό πλην των σχετικών με τα πληθυσμιακά όρια». Με την περ. 3 αίρονται οι περιορισμοί της συμμετοχής στην εκμετάλλευση φαρμακείου από φαρμακοποιούς και καταργείται το ελάχιστο ποσοστό 50% επί του εταιρικού κεφαλαίου, κερδών και ζημιών που όφειλε να έχει ο αδειούχος φαρμακοποιός, προκειμένου να προβεί στη σύσταση εταιρείας με άλλο φαρμακείο ή φαρμακαποθήκη. Με την περ. 6 αίρονται περιορισμοί στη λειτουργία των φαρμακείων που θέσπιζε ο ν. 5607/1932. Ειδικότερα, αίρεται ο περιορισμός της δυνατότητας μεταφοράς φαρμακείου μόνο εντός των ορίων του Δήμου και, εφεξής, η μεταφορά μπορεί να πραγματοποιείται ελευθέρως, τηρουμένων των πληθυσμιακών ορίων, όπως ισχύουν. Επίσης, προτείνεται η άρση του πε-
ριορισμού, κατά τον οποίο ένας φαρμακοποιός μπορεί να λάβε μόνο μία άδεια για ίδρυση ή διεύθυνση φαρμακείου.
Τέλος, με την περ. 13 θεσπίζεται ιδίως, ως γενικός κανόνας, η δυνατότητα διεύρυνσης του ωραρίου λειτουργίας των φαρμακείων, προκειμένου κάθε φορέας φαρμακείου να επιλέγει ελευθέρως το ωράριο λειτουργίας, χωρίς προηγούμενη γνωστοποίηση ή εξάρτηση από τα ωράρια των εφημεριών.
Κατά την αιτιολογική έκθεση επί του Νσχ:
α) καταργείται ο γεωγραφικός περιορισμός διότι «περιορίζει σημαντικά την ιδιωτική πρωτοβουλία και οδηγεί σε καθεστώς ελλιπούς ανταγωνισμού και αποθάρρυνσης της εισόδου στον κλάδο» (περ. 1),
β) καταργούνται οι περιορισμοί της συμμετοχής στην εκμετάλλευση φαρμακείου από φαρμακοποιούς και το ελάχιστο ποσοστό 50% επί του εταιρικού κεφαλαίου, κερδών και ζημιών που όφειλε να έχει ο αδειούχος φαρμακοποιός, προκειμένου να προβεί στη σύσταση εταιρείας με άλλο φαρμακείο ή φαρμακαποθήκη διότι θέτουν «υπέρμετρο εμπόδιο στον αριθμό των φαρμακοποιών που μπορούν να συστήσουν εταιρείες αποθαρρύνοντας την επίτευξη οικονομιών κλίμακας» (περ. 3),
γ) «ενισχύεται η ελευθερία επιλογής του επαγγελματία να σταθμίσει τις
αποφάσεις του και να διευρύνει την επαγγελματική του ενασχόληση με πε-
ρισσότερα από ένα φαρμακεία» (…), θα πρέπει δε «η τυχόν συστέγαση να
αποτελεί προϊόν επιλογής του εκάστοτε επαγγελματία και να μην περιορίζεται εκ του νόμου η οικονομική ελευθερία» (περ. 6),
Και δ) η επέκταση του ωραρίου λειτουργίας «θα αυξήσει τη δυνατότητα πρό-
σβασης των καταναλωτών στα φαρμακεία με αποτέλεσμα την μείωση του
κόστους συναλλαγών και σημαντική εξοικονόμηση χρόνου λόγω της ευελι-
ξίας ως προς τη δυνατότητα του καταναλωτή να επισκέπτεται τα φαρμα-
κεία. Επιπροσθέτως από τη διεύρυνση του ωραρίου δύνανται να ωφεληθούν
και οι φαρμακοποιοί μέσω της αύξησης του όγκου και του είδους των υπη-
ρεσιών που προσφέρουν. Η διεύρυνση δύναται επίσης να έχει ευεργετικές
συνέπειες και ως προς την αγορά εργασίας καθώς το διευρυμένο ωράριο
συνεπάγεται και αυξημένη προσφορά εργασίας στον κλάδο» (περ. 13).
Επισημαίνεται, καταρχάς, ότι ως προς το ζήτημα της εισαγωγής από τη
διάταξη του άρθρου 15 του ν. 4052/2012 διευρυμένου ωραρίου λειτουργίας
των φαρμακείων, κρίθηκε προσφάτως (ΣτΕ 1973/2013, 675/2014) ότι κατ’
αυτόν τον τρόπο «δεν επιβάλλεται περιορισμός στην επαγγελματική ελευ-
θερία των φαρμακοποιών, αλλά, αντιθέτως, παρέχεται σε αυτούς μεγαλύτε-
ρη ελευθερία κατά την άσκηση του επαγγέλματός τους», εφόσον (…) όμως
«θεσπίζεται γενικώς και κατά τρόπο αντικειμενικό, αποβλέπει στην εξυπη-
ρέτηση σκοπού δημοσίου συμφέροντος, συνισταμένου στην, εναρμονιζόμε-
νη με την εξαγγελλόμενη στο άρθρο 21 παρ. 3 του Συντάγματος μέριμνα
του Κράτους για την υγεία των πολιτών, ευχερέστερη πρόσβαση του πληθυ-
σμού στα φαρμακεία, προκειμένου να εφοδιάζεται κατά τρόπο ασφαλή με
τα αναγκαία φάρμακα, δηλαδή με προϊόντα που εξυπηρετούν αγαθό ύψι-
στης σημασίας, όπως η υγεία, είναι προαιρετικό και κατ’ ουδένα τρόπο θίγει
είτε το υφιστάμενο νόμιμο ωράριο λειτουργίας των φαρμακείων, είτε το σύ-
στημα των εφημεριών, ήτοι τις υποχρεωτικές διημερεύσεις και διανυκτερεύ-
σεις των φαρμακείων, αλλά, αντιθέτως, παρέχει τη δυνατότητα λειτουργίας,
κατά την διάρκεια του ωραρίου των εφημεριών, αριθμού φαρμακείων μεγα-
λύτερου από τον υποχρεωτικά οριζόμενο».
Περαιτέρω, σε επίπεδο δικαίου Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει κριθεί (Δ.Ε.Ε.,
Απόφαση της 1.6.2010, στις συνεκδικασθείσες υποθέσεις C-570/07 και C-
571/07) ότι η προστασία της δημόσιας υγείας μπορεί να δικαιολογήσει πε-
ριορισμούς στις θεμελιώδεις ελευθερίες που κατοχυρώνει η Συνθήκη, όπως
είναι η ελευθερία εγκατάστασης, Ειδικότερα, «οι περιορισμοί στις εν λόγω
ελευθερίες δύνανται να δικαιολογηθούν από τον σκοπό που συνίσταται
στην εγγύηση του ασφαλούς και με ποιοτικά εχέγγυα εφοδιασμού του πλη-
θυσμού με φάρμακα (αποφάσεις Επιτροπή κατά Ιταλίας, σκέψη 52, καθώς
και Apothekerkammer des Saarlandes κ.λπ., σκέψη 28). Η σημασία του στό-
χου αυτού επιβεβαιώνεται από τα άρθρα 168, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ και 35
του Χάρτη των Χάρτη των Θεμελιωδών Ελευθεριών της Ευρωπαϊκής Ένω-
σης που ορίζουν ότι, κατά τον καθορισμό και την εφαρμογή όλων των πολι-
τικών και δράσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εξασφαλίζεται υψηλού επιπέ-
δου προστασία της υγείας του ανθρώπου».
Εξ άλλου, κατά το Συμβούλιο της Επικρατείας (βλ. ανωτέρω ΣτΕ
1973/2013), το επάγγελμα του φαρμακοποιού συνδέεται αμέσως με την
προστασία της δημόσιας υγείας, πλην όμως οι φαρμακοποιοί παρέχουν τις
υπηρεσίες τους στην αγορά των φαρμακευτικών υπηρεσιών ως ανεξάρτη-
τες οικονομικές μονάδες, αναλαμβάνοντας τους κινδύνους από την άσκηση
της οικονομικής δραστηριότητάς τους. Συνεπώς, δεν υπάγονται στο πεδίο
εφαρμογής της οδηγίας 2003/88/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του
Συμβουλίου «σχετικά με ορισμένα στοιχεία της οργάνωσης του χρόνου ερ-
γασίας» (L 299), με την οποία προβλέπονται ρυθμίσεις σχετικά με τη βελ-
τίωση της υγιεινής, της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων, ως τοι-
ούτων νοουμένων των μισθωτών που απασχολούνται με καθεστώς εξηρτη-
μένης εργασίας.
Τέλος, σημειώνεται ότι, συμφώνως προς πάγια νομολογία του Συμβουλίου
της Επικρατείας, (ΣτΕ 228/2014, 229/2014, ΘΠΔΔ, 2014, σελ. 35, 234/2014)
«τα φαρμακεία δεν αποτελούν αμιγώς εμπορικές επιχειρήσεις, αλλά ιδιότυ-
πα καταστήματα, στα οποία συνδυάζεται η υπεύθυνη επιστημονική δραστη-
ριότητα και η κοινωνική αποστολή με την εμπορική εκμετάλλευση. Περαιτέ-
ρω, εκ του λόγου ότι τα διατιθέμενα στα φαρμακεία αγαθά, αναγκαία για τη
διαφύλαξη και την αποκατάσταση της ανθρώπινης υγείας, είναι ζωτικής
σπουδαιότητας για το κοινωνικό σύνολο, υφίσταται έντονο κρατικό ενδια-
φέρον για τη ρύθμιση τόσο της ασκήσεως όσο και της προσβάσεως στο ε-
πάγγελμα του φαρμακοποιού, το οποίο συνδέεται αρρήκτως με την προστα-
σία της δημόσιας υγείας. Συνεπώς, η εξασφάλιση της βιωσιμότητας των
φαρμακείων, και μάλιστα υπό συνθήκες λειτουργίας τους εκτός όρων ελεύ-
θερου ανταγωνισμού, καθώς και η ορθολογική και ισόρροπη κατανομή τους
σε ολόκληρη την Χώρα, προκειμένου να εξασφαλίζεται ο άμεσος και με ποι-
οτικά εχέγγυα εφοδιασμός του συνόλου του πληθυσμού με τα αναγκαία
φάρμακα, αποτελούν επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος, οι οποί-
οι δικαιολογούν την επιβολή περιορισμών όχι μόνο στην άσκηση, αλλά και
στην πρόσβαση στο επάγγελμα του φαρμακοποιού προσώπων που συγκε-
ντρώνουν, κατ’ αρχήν, τα νόμιμα προσόντα για την άσκησή του».
Υπό το φως, επομένως, των ανωτέρω, θα έπρεπε με ειδική αιτιολόγηση να
προκύπτει σαφώς ότι διά της θέσπισης των ανωτέρω ρυθμίσεων εξασφαλί-
ζεται η ορθολογική και ισόρροπη κατανομή των φαρμακείων σε ολόκληρη
την Χώρα, προκειμένου να εξασφαλίζεται ο άμεσος και με ποιοτικά εχέγγυα
εφοδιασμός του συνόλου του πληθυσμού με τα αναγκαία φάρμακα.
8. Επί άρθρου πρώτου, υποπαράγραφος ΣΤ.3
Με την προς ψήφιση υποπαρ. καταργούνται διατάξεις του ν.δ. 1044/1971,
«Περί τροποποιήσεως, συμπληρώσεως και αντικαταστάσεως διατάξεων του
Α.Ν. 1324/49 "περί προστασίας και αποκαταστάσεως των Αναπήρων Πολέ-
μου Οπλιτών και Θυμάτων Πολέμου" κυρωθέντος διά του Ν. 1487/50, ως ού-
τος ισχύει νυν.», του ν. 3648/2008, καθώς και η κ.υ.α. 5671/1487/1984 (Β΄549).
Επισημαίνεται ότι με τις καταργούμενες διατάξεις του ν. 3648/2008, πλην
της περίπτωσης β της παρ. 2 του άρθρου 6 του εν λόγω νόμου, προστέθηκαν
ή αντικαταστάθηκαν διατάξεις του ν.δ. 1044/1971. Θα ήταν, κατά συνέπεια,
νομοτεχνικώς αρτιότερη η απευθείας κατάργηση των σχετικών διατάξεων
του ως άνω ν.δ.
